XVIII.yüzyıl ıslahatlarını yapan önemli padişah ve devlet adamları

I. Mahmut

* l. Mahmut orduya düzen vermenin ve Avrupa orduları gibi savaşa

hazırlanmanın lüzumunu anlamış ve bu işi Fransız asıllı Humbaracı Ahmet

Paşa’ya (Kont dö Boneval) vermiştir.

Ahmet Paşa;

* Osmanlı ordusundaki Humbaracı ve Topçu sınıfını ıslah etmiştir.

* Ordunun ıslahı için raporlar hazırlamıştır.

* Subay yetiştirmek amacıyla Kara Mühendishanesi’ni kurmuştur (1734).

Böylece Avrupa tarzında ilk teknik okul açılmıştır.

* Emrindeki kıtaları Avrupa ordularının düzenine göre örgütlemiş, bölük, tabur ve

alay örgütlerini oluşturmuştur.

III. Mustafa

Bu dönemin ıslahatlarını Sadrazam Koca Ragıp Paşa ve Baron dö Tot yapmıştır:

* III. Mustafa lüzumsuz masrafları keserek maliyede ıslahat yaptı. İlk defa bu

dönemde iç borçlanma sistemi (esham) uygulanmıştır.

* Fransızca’dan matematik ve astronomiyle ilgili kitaplar tercüme edilmiştir.

* Fransa’dan getirilen Baron dö Tot topçu ve istihkam askerlerini ıslah etmiştir.

* Sürat Topçu Ocağı kuruldu. Bu ocak Avrupa tarzında yetiştirilmiştir.

* Tophane ıslah edilmiştir.

* Deniz subayı yetiştirmek amacıyla Deniz Mühendishanesi kurulmuştur.

* Çeşme faciasından sonra tersane ıslah edilerek yeni bir donanma kurulmuştur.

I. Abdülhamit

Devrin ileri gelen ıslahatçı devlet adamları Halil Hamit Paşa ve Cezayirli Hasan

Paşa’dır.

* Halil Hamit Paşa, Sürat Topçu Ocağı’nı genişleterek mevcudunu artırmıştır.

* İstihkam Okulu açıldı. Lağımcı ve Humbaracı ocaklarının gelişmesi sağlandı.

Kara ve deniz kuvvetlerini ıslah etmek için Avrupa’dan çok sayıda mühendis ve

uzman getirilmiştir.

* Yeniçerilerin sayımı yapıldı. Tımar sisteminde düzenlemeye gidildi. Ulufe alım

satımı yasaklandı. Halil Hamit Paşa maliyeyi düzeltmek için çalışmalar yaptı.

Ancak başarılı olamadı.

III. Selim

III. Selim döneminde yapılan ıslahatlara Nizam-ı Cedit adı verilmiştir. Bu dönem

ıslahatlarının ağırlık merkezini askeri ıslahatlar oluşturmuştur.

* Nizam-ı Cedit Ordusu kuruldu. Bu ordu yeniçerilerden seçilen ve Anadolu’dan

getirilen askerlerden kurulmuştur. Avrupa tarzında eğitilen bu ordu ilk askeri

başarısını Akka’da Fransızlara karşı kazanmıştır. Ordunun giderleri yeni kurulan

İrad-ı Cedit hazinesi tarafından karşılanmıştır.

* III. Selim donanmaya önem vermiş ve tersaneyi ıslah etmiştir.

* Mühendishane-i Berr-i Hümayun (Kara Mühendishanesi) ve Mühendishane-i

Bahr-i Hümayun (Deniz Mühendishanesi) adıyla okullar genişletilmiştir.

* Avrupa’daki gelişmeleri takip etmek ve Osmanlı Devleti hakkındaki

düşüncelerini öğrenmek amacıyla Avrupa’nın önemli merkezlerinde sürekli

elçilikler kurulmuş, Paris, Londra, Viyana ve Berlin’e elçiler gönderilmiştir.

* Ülke parasının değerini korumak için yerli malı özendirilmiştir.

* Resmi devlet matbaası kurulmuştur.

* İlmiye sınıfının ıslahı için çalışıldı. Yeni kitaplar tercüme edilmiş ve Fransızca

devletin ilk resmi yabancı dili haline getirilmiştir.

III. Selim tarafından yapılmak istenen ıslahatlar; yeniçerilerin tepkisi, devlet

adamlarının lüks ve israfa dalmaları, İrad-ı Cedit hazinesi için konulan vergilerin

toplumda meydana getirdiği huzursuzluk ve yabancı elçilerin aleyhte propaganda

yapmaları gibi nedenlerden dolayı başarılı olamamıştır.

Kabakçı Mustafa İsyanı’yla III. Selim öldürülmüş (1807) ve Nizam-ı Cedit ıslahatları

ortada kalmıştır.